ΗΛΙΑΣ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ
"Ο ΣΤΑΥΡΑΕΤΟΣ"
Γεννήθηκε το 1933 στη Λευκάδα Φθιώτιδος με απώτερη καταγωγή τα Πουγκάκια και το Παλαιοχώρι (το Παλαιοχώρι μέχρι το 1946 ήταν συνοικισμός των Πουγκακίων, όπως ήταν η Λευκάδα και τα Κανάλια Φθιώτιδος λίγα χρόνια νωρίτερα). Σήμερα στα Πουγκάκια Φθιώτιδος δεν υπάρχουν οικογένειες με το επώνυμο Παπαγεωργίου. Υπάρχουν όμως στο Παλαιοχώρι και στη Λευκάδα Φθιώτιδος, οι οποίες είναι του ιδίου Γενεαλογικού δένδρου με την οικογένεια του αειμνήστου ερμηνευτή των γνήσιων δημοτικών τραγουδιών Ηλία Κων. Παπαγεωργίου. Δυστυχώς ο θάνατος τον πήρε νωρίς, το 1985. Θα μείνει όμως για πάντα ανάμεσά μας και θα τραγουδά, μαζί με όλους τους άλλους μεγάλους τραγουδιστές των γνήσιων δημοτικών τραγουδιών, για να μας θυμίζει την λεβεντιά του χθες και την υποχρέωση που έχουμε εμείς να την μεταφέρουμε στις επόμενες γενιές, ώστε να μην αποτελεί στο μέλλον μία ωραία ανάμνηση. Η σελίδα μας με σεβασμό και ευγνωμοσύνη τιμά την μνήμη του Ηλία Παπαγεωργίου και ξεκινά τα δημοτικά τραγούδια με δικά του τραγούδια: 1. Θεωνίτσα (Επιτραπέζιο) 2. Βελούχι μου πεντάμορφο 3. Θα χορέψεις γέρο 4. Παραμεράτε λιγερές 5. Ο Λιάκος (Επιτραπέζιο) 6. Ποιός έλατος 7. Ένας αητός περήφανος 8. Φουστανέλλα με γαζί 9. Ο Λιάκος δεν εφάνηκε 10. Σήκω Δημήτρωμ' κι άλλαξε - Τι τα φυλάς τα νιάτα σου.
Ρουμελιώτικο Γλέντι (42 αυθεντικά δημοτικά τραγούδια)
1. Ιτιά - ιτιά μοσχοϊτιά (Παπασιδέρης) 2. Ιτιά (Παπαγεωργίου) 3. Ήλιος (Παπαγεωργίου) 4. Νάσαν τα νιάτα δυο φορές (Παπασιδέρης) 5. Το Βελούχι (Καρπενησιώτικο) 6. Έχω δυο λόγια να σου πω 7. Στη βρύση την κρυόβρυση 8. Απόψε μαυρομάτα μου 9. Τι έχεις ρίνα κι αρρωσταίνεις 10. Της Ρούμελης η Βαγγελιώ 11. Αυτά τα μάτια τα γλυκά 12. Δυο μαύρα μάτια αγαπώ 13. Πάνω σε ψηλή ραχούλα 14, Πέρα εκεί στην αετοράχη 15. Μπήκαν τα γίδια στο μαντρί 16. Μια μικρή τσελιγκοπούλα 17. Νάχα νεράντζι νάριχνα 18. Κοντούλα βλάχα 19. Στη κεντημένη σου ποδιά 20. Το φεγγάρι κάνει κύκλο 21. Λουλούδι τι μαράθηκες 22. Όλες οι παπαρούνες 23. Ματζουράνα 24. Ένας λεβέντης διάβαινε 25. Κόρη που πας στον ποταμό 26. Ρούσα παπαδιά 27. Πρώτομαγιά μου τ'αριξες τα μάγια... 28. Βάτους και αγκάθια 29. Αγγέλω κραιν' η μάνα σου 30. Μου παρήγγειλε τ'αηδόνι 31, Παπαλάμπραινα 32. Ένας αητός καθότανε 33. Νάχε καεί ο πλάτανος 34. Η Καραγκούνα 35. Ο Αμάραντος 36. Όλα τα πουλάκια ζυγά - ζυγά 37. Πουλάκι Ξένο 38. Σήκω Διαμάντω 39. Ο Λιούλιος 40. Σήκω απάνω Δημήτρωμ' 41. Παπαλάμπραινα (Γ. Ανεστόπουλος - Σόλο κλαρίνο) 42. Ήλιος (Ν. Καρακώστας - Σόλο κλαρίνο).
Δημοτικά τραγούδια "Κλέφτικα" - Επιτραπέζια
1. Η Τζαβέλαινα 2. Η Μάχη του Σέλτσου - Η Λένη του Μπότσαρη 3. Βαστάτε τούρκοι τ'αλογα 4. Ο Καραϊσκάκης 5. Ο Διάκος 6. Ο Διάκος - Ανθίζουν δένδρα και κλαδιά 7. Ο Λεπενιώτης 8. Για σήκω απάνω Γιάννο μου 9. Με γέλασαν μια χαραυγή 10. Να αναστενάξω δεν μ'ακούς 11. Τώρα τα πουλιά 12. Χαριτωμένη συντροφιά.
28 ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΑΥΘΕΝΤΙΚΑ "ΣΑΡΑΚΑΤΣΑΝΙΚΑ"
23. ΤΑ ΓΡΑΙΚΙΑ ΧΟΡΤΑΡΙΑΣΑΝΕ Νίκος Γιαννακός
24. ΦΥΓΑΝ ΤΑ ΛΑΓΙΑ ΠΡΟΒΑΤΑ (Συλλογή Σίμωνα Καρρά) Κώστας Νάκας
25. ΚΑΠΟΥ ΒΕΛΑΖΟΥΝ ΠΡΟΒΑΤΑ Τάσος Γιαρίμης
26. ΠΑΙΔΙΑ Μ' ΠΗΡΕ Ο ΧΙΝΟΠΩΡΟΣ Νίκος Γιαννακός
27. ΝΑ'ΤΑΝ Ο ΜΑΗΣ ΧΙΝΟΠΩΡΟΣ (αντιφωνικό) Σύλλογος Σαρακατσαναίων Ν.Δράμας
24. ΦΥΓΑΝ ΤΑ ΛΑΓΙΑ ΠΡΟΒΑΤΑ (Συλλογή Σίμωνα Καρρά) Κώστας Νάκας
25. ΚΑΠΟΥ ΒΕΛΑΖΟΥΝ ΠΡΟΒΑΤΑ Τάσος Γιαρίμης
26. ΠΑΙΔΙΑ Μ' ΠΗΡΕ Ο ΧΙΝΟΠΩΡΟΣ Νίκος Γιαννακός
27. ΝΑ'ΤΑΝ Ο ΜΑΗΣ ΧΙΝΟΠΩΡΟΣ (αντιφωνικό) Σύλλογος Σαρακατσαναίων Ν.Δράμας
28. ΑΝΤΕ ΩΡΕ ΣΑΡΑΚΑΤΣΑΝΑΙΟΙ Κώστας Νάκας - Νίκος Γιαννακός
Τα "Σαρακατσάνικα" παραδοσιακά δημοτικά τραγούδια τα παλαιότερα χρόνια δεν συνοδεύονταν από μουσικά όργανα και ορχήστρες. Τα μόνα μουσικά όργανα των Σαρακατσάνων ήταν η φλογέρα του ποιμένα που έβοσκε μόνος τα κοπάδια του στις πλαγιές των βουνών και η τζαμάρα (ήταν ένα είδος μεγάλης φλογέρας), που έβγαζε βραχνό ήχο πολύ διαφορετικό από τον οξύ ήχο της φλογέρας και την χρησιμοποιούσαν στα ανδρικά γλέντια. Τα όργανα και οι ορχήστρες μπήκαν στη Σαρακατσάνικη μουσική παράδοση τα νεότερα χρόνια. Η απουσία μουσικών οργάνων στα "πρωτόγονα" τραγούδια των Σαρακατσάνων, τους έκανε να αναπτύξουν τη φωνητική των τραγουδιών τους με μία συνεχή ροή των συλλαβών-ήχων που προσφέρει μία ηχητική μελωδία σαν το κελάρυσμα ήχου τρεχούμενου νερού. Τα Σαρακατσάνικα παραδοσιακά-"πρωτόγονα" τραγούδια ήταν αντιφωνικά. Δηλαδή, έλεγε η μία παρέα τον ένα στοίχο, σταματούσε, τραγουδούσε η δεύτερη παρέα τον ίδιο στοίχο, σταματούσε, συνέχιζε το τραγούδι με τον επόμενο στοίχο η πρώτη παρέα, κ.ο.κ. Τα τραγούδια τους άγγιζαν όλα τα τα θέματα (της αγάπης, του γάμου, της ξενιτιάς, τα μοιρολόγια, τα περιγελαστικά-σκωπτικά, κ.α). Ο ανθρωπολόγος Δρ. Άρης Πουλιανός, στα Πρακτικά των συνεδρίων (Σερρών 1983 και Αθήνας 1985), "Σαρακατσάνοι ο αρχαιότερος λαός της Ευρώπης", μεταξύ άλλων αναφέρει: "...Οι Σαρακατσάνοι της πρωτοχάλκινης εποχής είναι αυτοί που κατέχουν και πρώτοι μιλούν την Ελληνική γλώσσα και με τις διαρκείς μετακινήσεις τους στον Ελλαδικό χώρο ενεργούν σαν φορείς διαδίδοντας την γλώσσα τους...". Οι Σαρακατσάνοι και η παράδοσή τους, κουβαλούν μαζί τους τη μαρτυρία της ιστορίας του Ελληνισμού. Είναι το αποδεικτικό στοιχείο της αδιάκοπης ιστορικής και βιολογικής συνέχειας και πορείας του Ελληνισμού δια μέσου των αιώνων. Ο Παναγιώτης Αραβαντινός (1809-1870), που ασχολήθηκε με την Ιστορία των "Σαρακατσάνων", τους θεωρεί: "...λείψανα των αρχαίων νομάδων Αινιάνων και Ηπειρωτών, ως καταδεικνύεται εκ των Εθνικών αυτών χαρακτηριστικών της γλώσσης δηλαδή, των ηθών και της φυσιογνωμίας [...] καταχρηστικώς αποκαλούνται Σαρακατσάνοι, διότι ορμώνται εξ Ελλήνων και αυτόχρημα Έλληνες εισί...". Πράγματι οι Δωδωναίοι Αινιάνες (που θεωρούνται ένα από τα προγονικά φύλα των Σαρακατσάνων), ήταν εγκαταστημένοι αρχικά στην κάτω κοιλάδα του Πηνειού που ονομαζόταν "Δώτιον πεδίον". Με την εμφάνιση των Λαπιθών στην περιοχή αυτή θα αναγκασθούν να εγκαταλείψουν τα πεδινά και να μετακινηθούν προς την οροσειρά της Πίνδου (προς Βορρά μέχρι τον Αώο ποταμό και Νότια μέχρι τα Κίρρα). Περί το 1200 π.Χ θα εγκατασταθούν στις όχθες του παραποτάμου του Σπερχειού Ίναχου και στη συνέχεια θα απλωθούν μέχρι τις πηγές του Σπερχειού ποταμού, όπου ίδρυσαν την πόλη "Ομίλαι". (στην ίδια περιοχή που είναι σήμερα τα χωριά: Πουγκάκια, Παλαιοχώρι και Γαρδίκι Ομιλαίων Φθιώτιδος). Μετά την κυριαρχία των Ρωμαίων και ειδικότερα από το 27 π.Χ, που ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Οκταβιανός Αύγουστος κατάργησε το "Κοινόν των Αινιάνων" και τους ενσωμάτωσε στο "Κοινόν των Θεσσαλών", άρχισαν να συγχωνεύονται με άλλα Ηπειρωτικά κυρίως φύλα (Αθαμάνες, Αίθικες, Μολοσσούς, Θεσπρωτούς), αλλά και Ακαρνάνες, Αγραίους, Δόλοπες, κ.α. Η "Ομοσπονδία" αυτή των αρχαίων νομάδων, δια μέσου της οροσειράς της Πίνδου (Τυμφρηστός- Άγραφα- Τζουμέρκα) έφθανε μέχρι την Δωδώνη και τον Θύαμη ποταμό, καθώς και μέχρι τις "Παρα-θυάμηδες" περιοχές της Ηπείρου, που αργότερα και συγκεκριμένα επί τουρκοκρατίας, οι περιοχές αυτές ονομάσθηκαν από τους Τούρκους "Τσαμουριά" και οι κάτοικοι "Τσάμηδες" (Βλ. Σελίδα: Θυάμηδες-Τσιάμηδες και το χαρακτηριστικό παραδοσιακό Σαρακατάνικο τραγούδι: "Κίνησαν τα Τσιαμόπουλα τα Σαρακατσανόπουλα να πάν στον πέρα μαχαλά πού ν' τα κορίτσια τα καλά..."). Το όνομα "Σαρακατσάνοι" προέκυψε από τον 18ον αιώνα και μετά, μέχρι τότε ονομάζονταν Γραικοί ποιμένες ή Γραικοβλάχοι σκηνίτες. Συγκεκριμένα το όνομα "Σαρακατσάνοι" προέκυψε κατά την τελευταία περίοδο της τουρκοκρατίας την εποχή του Αλή πασά, ο οποίος είχε μεγάλες συγκρούσεις με τους Γραικοποιμένες-Κλέφτες (Δίπλα, Κατσαντώνη, Λεπενιώτη, Χασιώτη, Τσίογκα, Μακρή, Λιακατά, κ.α). Την περίοδο αυτή έγιναν και οι μεγάλες μετακινήσεις των Γραικοποιμένων από τις περιοχές του Τυμφρηστού και των Αγράφων (που θεωρείται η κοιτίδα τους), προς άλλες περιοχές εντός της Ελλάδος, αλλά και εκτός αυτής (Μακεδονία, Θράκη, Βόρειο Ήπειρο, Σκόπια, Βουλγαρία, Μολδοβλαχία κ.α), προκειμένου να προστατευθούν από τις διώξεις του Αλή πασά. Οι ανυπότακτοι Γραικοποιμένες μετακινούνταν μέσα από τις απότομες βουνοπλαγιές (σάρες) που δεν μπορούσαν να τους ακολουθήσουν τα στρατιωτικά σώματα του Αλή πασά και για τον λόγο αυτό τους ονόμασαν "Σαρακατσάνους". Η λέξη είναι σύνθετη και προέρχεται από την λέξη Σάρα, που σημαίνει απότομη πλαγιά και την λέξη Κατσάνος, που σημαίνει φυγάς = Σαρα-κατσάνος.
Τα "Σαρακατσάνικα" παραδοσιακά δημοτικά τραγούδια τα παλαιότερα χρόνια δεν συνοδεύονταν από μουσικά όργανα και ορχήστρες. Τα μόνα μουσικά όργανα των Σαρακατσάνων ήταν η φλογέρα του ποιμένα που έβοσκε μόνος τα κοπάδια του στις πλαγιές των βουνών και η τζαμάρα (ήταν ένα είδος μεγάλης φλογέρας), που έβγαζε βραχνό ήχο πολύ διαφορετικό από τον οξύ ήχο της φλογέρας και την χρησιμοποιούσαν στα ανδρικά γλέντια. Τα όργανα και οι ορχήστρες μπήκαν στη Σαρακατσάνικη μουσική παράδοση τα νεότερα χρόνια. Η απουσία μουσικών οργάνων στα "πρωτόγονα" τραγούδια των Σαρακατσάνων, τους έκανε να αναπτύξουν τη φωνητική των τραγουδιών τους με μία συνεχή ροή των συλλαβών-ήχων που προσφέρει μία ηχητική μελωδία σαν το κελάρυσμα ήχου τρεχούμενου νερού. Τα Σαρακατσάνικα παραδοσιακά-"πρωτόγονα" τραγούδια ήταν αντιφωνικά. Δηλαδή, έλεγε η μία παρέα τον ένα στοίχο, σταματούσε, τραγουδούσε η δεύτερη παρέα τον ίδιο στοίχο, σταματούσε, συνέχιζε το τραγούδι με τον επόμενο στοίχο η πρώτη παρέα, κ.ο.κ. Τα τραγούδια τους άγγιζαν όλα τα τα θέματα (της αγάπης, του γάμου, της ξενιτιάς, τα μοιρολόγια, τα περιγελαστικά-σκωπτικά, κ.α). Ο ανθρωπολόγος Δρ. Άρης Πουλιανός, στα Πρακτικά των συνεδρίων (Σερρών 1983 και Αθήνας 1985), "Σαρακατσάνοι ο αρχαιότερος λαός της Ευρώπης", μεταξύ άλλων αναφέρει: "...Οι Σαρακατσάνοι της πρωτοχάλκινης εποχής είναι αυτοί που κατέχουν και πρώτοι μιλούν την Ελληνική γλώσσα και με τις διαρκείς μετακινήσεις τους στον Ελλαδικό χώρο ενεργούν σαν φορείς διαδίδοντας την γλώσσα τους...". Οι Σαρακατσάνοι και η παράδοσή τους, κουβαλούν μαζί τους τη μαρτυρία της ιστορίας του Ελληνισμού. Είναι το αποδεικτικό στοιχείο της αδιάκοπης ιστορικής και βιολογικής συνέχειας και πορείας του Ελληνισμού δια μέσου των αιώνων. Ο Παναγιώτης Αραβαντινός (1809-1870), που ασχολήθηκε με την Ιστορία των "Σαρακατσάνων", τους θεωρεί: "...λείψανα των αρχαίων νομάδων Αινιάνων και Ηπειρωτών, ως καταδεικνύεται εκ των Εθνικών αυτών χαρακτηριστικών της γλώσσης δηλαδή, των ηθών και της φυσιογνωμίας [...] καταχρηστικώς αποκαλούνται Σαρακατσάνοι, διότι ορμώνται εξ Ελλήνων και αυτόχρημα Έλληνες εισί...". Πράγματι οι Δωδωναίοι Αινιάνες (που θεωρούνται ένα από τα προγονικά φύλα των Σαρακατσάνων), ήταν εγκαταστημένοι αρχικά στην κάτω κοιλάδα του Πηνειού που ονομαζόταν "Δώτιον πεδίον". Με την εμφάνιση των Λαπιθών στην περιοχή αυτή θα αναγκασθούν να εγκαταλείψουν τα πεδινά και να μετακινηθούν προς την οροσειρά της Πίνδου (προς Βορρά μέχρι τον Αώο ποταμό και Νότια μέχρι τα Κίρρα). Περί το 1200 π.Χ θα εγκατασταθούν στις όχθες του παραποτάμου του Σπερχειού Ίναχου και στη συνέχεια θα απλωθούν μέχρι τις πηγές του Σπερχειού ποταμού, όπου ίδρυσαν την πόλη "Ομίλαι". (στην ίδια περιοχή που είναι σήμερα τα χωριά: Πουγκάκια, Παλαιοχώρι και Γαρδίκι Ομιλαίων Φθιώτιδος). Μετά την κυριαρχία των Ρωμαίων και ειδικότερα από το 27 π.Χ, που ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Οκταβιανός Αύγουστος κατάργησε το "Κοινόν των Αινιάνων" και τους ενσωμάτωσε στο "Κοινόν των Θεσσαλών", άρχισαν να συγχωνεύονται με άλλα Ηπειρωτικά κυρίως φύλα (Αθαμάνες, Αίθικες, Μολοσσούς, Θεσπρωτούς), αλλά και Ακαρνάνες, Αγραίους, Δόλοπες, κ.α. Η "Ομοσπονδία" αυτή των αρχαίων νομάδων, δια μέσου της οροσειράς της Πίνδου (Τυμφρηστός- Άγραφα- Τζουμέρκα) έφθανε μέχρι την Δωδώνη και τον Θύαμη ποταμό, καθώς και μέχρι τις "Παρα-θυάμηδες" περιοχές της Ηπείρου, που αργότερα και συγκεκριμένα επί τουρκοκρατίας, οι περιοχές αυτές ονομάσθηκαν από τους Τούρκους "Τσαμουριά" και οι κάτοικοι "Τσάμηδες" (Βλ. Σελίδα: Θυάμηδες-Τσιάμηδες και το χαρακτηριστικό παραδοσιακό Σαρακατάνικο τραγούδι: "Κίνησαν τα Τσιαμόπουλα τα Σαρακατσανόπουλα να πάν στον πέρα μαχαλά πού ν' τα κορίτσια τα καλά..."). Το όνομα "Σαρακατσάνοι" προέκυψε από τον 18ον αιώνα και μετά, μέχρι τότε ονομάζονταν Γραικοί ποιμένες ή Γραικοβλάχοι σκηνίτες. Συγκεκριμένα το όνομα "Σαρακατσάνοι" προέκυψε κατά την τελευταία περίοδο της τουρκοκρατίας την εποχή του Αλή πασά, ο οποίος είχε μεγάλες συγκρούσεις με τους Γραικοποιμένες-Κλέφτες (Δίπλα, Κατσαντώνη, Λεπενιώτη, Χασιώτη, Τσίογκα, Μακρή, Λιακατά, κ.α). Την περίοδο αυτή έγιναν και οι μεγάλες μετακινήσεις των Γραικοποιμένων από τις περιοχές του Τυμφρηστού και των Αγράφων (που θεωρείται η κοιτίδα τους), προς άλλες περιοχές εντός της Ελλάδος, αλλά και εκτός αυτής (Μακεδονία, Θράκη, Βόρειο Ήπειρο, Σκόπια, Βουλγαρία, Μολδοβλαχία κ.α), προκειμένου να προστατευθούν από τις διώξεις του Αλή πασά. Οι ανυπότακτοι Γραικοποιμένες μετακινούνταν μέσα από τις απότομες βουνοπλαγιές (σάρες) που δεν μπορούσαν να τους ακολουθήσουν τα στρατιωτικά σώματα του Αλή πασά και για τον λόγο αυτό τους ονόμασαν "Σαρακατσάνους". Η λέξη είναι σύνθετη και προέρχεται από την λέξη Σάρα, που σημαίνει απότομη πλαγιά και την λέξη Κατσάνος, που σημαίνει φυγάς = Σαρα-κατσάνος.
